ITR काय आहे?

ITR काय आहे? : ITR म्हणजे Income Tax Return (आयकर विवरणपत्र). हे भारतातील करदात्यांनी दरवर्षी सरकारला दाखल करणे आवश्यक असलेले दस्तऐवज आहे. यात तुमच्या उत्पन्नाची माहिती, तुम्ही भर्लेला कर आणि तुम्हाला मिळण्यास पात्र असलेला कर परतावा यांचा समावेश आहे.

ITR भरण्यासाठी पात्र कोण आहे?

• भारतात उत्पन्न मिळवणारे सर्व व्यक्ती, जसे की वेतनदार, व्यवसायिक, व्यापारी, शेतकरी, इत्यादी.
• HUF (हिंदू अविभाज्य कुटुंब)
• कंपन्या आणि इतर संस्था

ITR भरण्याचे अनेक फायदे आहेत:

• कर परतावा: जर तुम्ही तुमच्या करापेक्षा जास्त कर भरला असेल तर तुम्हाला ITR दाखल करून कर परतावा मिळू शकतो.
• आर्थिक स्थितीचा मागोवा: ITR तुम्हाला तुमच्या उत्पन्नाचे आणि खर्चांचे विश्लेषण करण्यास आणि तुमच्या आर्थिक स्थितीचा मागोवा ठेवण्यास मदत करते.
• कर्ज आणि व्हिसा: कर्ज किंवा व्हिसासाठी अर्ज करताना तुम्हाला तुमचा ITR दाखल करण्याची आवश्यकता असू शकते.
• इतर आर्थिक व्यवहार: ITR इतर अनेक आर्थिक व्यवहारांसाठी आवश्यक असू शकते.

कोण ITR भरण्यास पात्र आहे?

• ₹2.5 लाख पेक्षा जास्त वार्षिक पगार असलेले वेतनदार.
• व्यवसायिक उत्पन्न असलेले व्यक्ती आणि हिंदू अविभाज्य कुटुंब (HUF).
• भाडे उत्पन्न मिळवणारे व्यक्ती आणि HUF.
• इतर स्त्रोतांकडून उत्पन्न (जसे बँकेतील व्याज, लाभाश इ.) मिळवणारे व्यक्ती आणि HUF.
• विदेशी नागरिक आणि NRI (निवासी नसलेले भारतीय).

ITR चे प्रकार

भारतात, वेगवेगळ्या प्रकारच्या करदात्यांसाठी वेगवेगळे ITR फॉर्म वापरले जातात. खाली ITR फॉर्मचे मुख्य प्रकार आणि त्यांच्यासाठी पात्र असलेले करदात्यांचे वर्गीकरण दिले आहे:

• ITR 1 : वेतन आणि पेन्शन असलेले व्यक्ती आणि HUF, भाडे उत्पन्न, इतर स्रोतांकडून उत्पन्न, आणि व्यावसायिक किंवा व्यापार उत्पन्न नसलेले सेवानिवृत्त व्यक्ती.
• ITR 2: वेतन, भाडे, व्यापार आणि इतर स्त्रोतांकडून उत्पन्न असलेले व्यक्ती आणि HUF.
• ITR 3: व्यावसायिक आणि व्यावसायिक उत्पन्न असलेले व्यक्ती आणि HUF, मूर्त मालमत्तेचे व्यवहार करणारे व्यक्ती आणि HUF, आणि लाभांश असलेले व्यक्ती आणि HUF.
• ITR 4: व्यावसायिक आणि व्यावसायिक उत्पन्न असलेले भागीदारी फर्म आणि सहकारी संस्था.
• ITR 5: व्यावसायिक आणि व्यावसायिक उत्पन्न असलेल्या कंपन्या.
• ITR 6: विदेशी नागरिक आणि NRI.
• ITR 7: व्याज, भांडवल नफा आणि इतर विशिष्ट उत्पन्न प्रकारांवर कर भरणारे व्यक्ती आणि HUF.

ITR भरण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे कोणती?

तुमचा PAN card
तुमचे बँक खाते विधान
TDS प्रमाणपत्रे (जर तुम्हाला TDS कपात करण्यात आली असेल तर)
तुमच्या उत्पन्नाचे इतर पुरावे (जसे की भाड्याचे करार, कर्ज तपशील, इत्यादी)

ITR नाही भरला तर काय होऊ शकते?

जर तुम्ही तुमचा ITR (आयकर विवरणपत्र) वेळेत भरला नाही, तर तुम्हाला खालील परिणामांना सामोरे जावे लागू शकते:

• उशिरा भरण्याचा दंड: जर तुम्ही 31 ऑगस्ट (व्यवसाय आणि व्यावसायिक उत्पन्न असलेल्या व्यक्ती आणि HUF) किंवा 31 डिसेंबर (इतर व्यक्ती आणि HUF) पर्यंत ITR भरला नाही, तर तुम्हाला उशिरा भरण्याचा दंड भरावा लागेल. हा दंड तुमच्या कर देय रकमेच्या 1% ते 10% पर्यंत असू शकतो.
• विलंब भरण्याचा दंड: जर तुम्ही 31 मार्च पर्यंत ITR भरला नाही, तर तुम्हाला विलंब भरण्याचा दंड भरावा लागेल. हा दंड तुमच्या कर देय रकमेच्या 5% पर्यंत असू शकतो.
• गैरवापर दंड: जर तुम्ही तुमच्या ITR मध्ये जाणूनबुजून चुकीची माहिती दिली असेल तर तुम्हाला गैरवापर दंड भरावा लागू शकतो. हा दंड तुमच्या कर देय रकमेच्या 100% पर्यंत असू शकतो.
• कर परतावा मिळवण्यास अडचण: जर तुम्ही तुमचा ITR वेळेत भरला नाही तर तुम्हाला कर परतावा मिळवण्यास अडचण येऊ शकते.
• कर्ज आणि व्हिसासाठी अर्ज करताना अडचण: कर्ज किंवा व्हिसासाठी अर्ज करताना तुम्हाला तुमचा ITR दाखल करण्याची आवश्यकता असू शकते. जर तुम्ही तुमचा ITR वेळेत भरला नाही तर तुम्हाला यासाठी अर्ज करण्यात अडचण येऊ शकते.
• कानूनी कारवाई: काही अति गंभीर प्रकरणांमध्ये, आयकर विभाग तुमच्यावर कायदेशीर कारवाई करू शकतो.

ITR वेळेत भरण्याचे महत्त्व

ITR वेळेत भरणे हे एक जबाबदार नागरिक म्हणून तुमचे कर्तव्य आहे. हे तुम्हाला तुमच्या कर देयतेची योग्य माहिती देण्यास आणि योग्य वेळी कर भरण्यास मदत करते. ITR वेळेत भरल्याने तुम्हाला दंड आणि इतर नकारात्मक परिणामांपासून वाचण्यास मदत होते.

ITR भरण्यात तुम्हाला अडचण येत असल्यास, तुम्ही ETaxwala ची मदत घेऊ शकता Etaxwala ची मदत घेण्यासाठी येथे क्लिक करा व पुढील फॉर्म भरा.